Wanneer bezocht jij een tentoonstelling die je totaal verraste? Ik laatst nog! In het Kunstmuseum in Den Haag is nu de tentoonstelling ‘Escher – Andere wereld’ te zien en dat is echt een mega aanrader! Door Escher ben ik beter gaan kijken. Ik neem je graag mee in mijn gedachten, verwonderingen en nieuwsgierige blik. Wellicht leidt het tot nieuwe inspiratie!

 

De oneindige werelden van M.C. Escher trokken nog niet eerder mijn aandacht. Maar in de eerste zaal van deze tentoonstelling werd ik meteen gegrepen. Het eerste dat ik dacht was: hoe kan je dit maken? De litho’s (een afdruk van een op steen gemaakte tekening), houtsneden en -gravures, prenten en tekeningen zijn zó gedetailleerd! Hoe ontstaat die wereld uit je hoofd op papier? In één van de tentoonstellingsteksten is zelfs te lezen dat Escher absoluut geen wiskundige was, ‘op gevoel maakt hij de meest complexe prenten’. Er waren wel enkele schetsen te zien, maar ook die waren al bijna perfect. Ik ben nieuwsgierig of er ook echte krabbelschetsen zijn gedocumenteerd van deze graficus.

 

Beleven

In de tentoonstelling stap je letterlijk in de wereld van Escher door de installaties van het Belgische kunstenaarsduo Gijs Van Vaerenbergh. Met hun kunstwerken geïnspireerd door architectuur creëren ze een vervreemdende beleving. Het verrijkt de ervaring die je als bezoeker hebt. Niet alleen kan je met je ogen verdwalen in de werelden die Escher op papier creëert, in de gangen en het doolhof van de installaties verdwaal je ook in de tentoonstelling zelf.

 

Uit zijn werken blijkt dat Escher de wereld om ons heen heel goed observeert, maar hij gebruikt daarnaast ook zijn eigen fantasie om mensen te verwonderen. Hij maakt de werkelijkheid wonderlijk. En dat gevoel wordt alleen maar meer versterkt door de ruimtelijke vormen van Gijs Van Vaerenbergh.

 

Optische illusie

Als je lang genoeg kijkt kan je letterlijk verdwijnen in de optische illusies en architecturale tekeningen. Er lijkt soms geen begin of eind te zijn, maar dat zorgt er juist voor dat je wil blijven kijken, dat je wil begrijpen hoe de illusie werkt. Een optische illusie is iets wat je ogen zien, maar waar door je hersenen een totaal andere betekenis aan gegeven wordt. Interessant: soms kunnen deze illusies je juist helpen om beter te begrijpen wat je ogen doen. In zijn werken probeert Escher jou als kijker voor de gek te houden door de tweedimensionale eigenschap van papier in twijfel te stellen.

 

Na de tentoonstelling heb ik me voorgenomen om meer te twijfelen en niet alles wat ik zie zomaar voor waarheid aan te nemen. En Escher deed dat ook: “Weet u wel zeker, of een vloer niet tevens een plafond kan zijn? Bent u er vast van overtuigd, dat u hoger komt, als u een trap oploopt?” (M.C. Escher, 1965).

 

Lotte de Jong

 

P.S. Wil jij dit met je eigen ogen zien? Dat kan gelukkig nog t/m 10 september 2023 :). Op naar Den Haag dus!